Toxoplasmose

Kat ziek 5Dit artikel gaat over de Toxoplasmose. Toxoplasmose is een infectieziekte en een zoönose. Een infectieziekte is een ziekte die de gastheer schade berokkent en wordt veroorzaakt door de aanwezigheid van 1 of meer micro-organismen (bacterie, virus, schimmel, prion). Een zoönose is een infectieziekte die kan worden overgedragen van dieren op mensen. Wil je meer weten over andere infectieziekten bij de kat? Lees dan de artikelen over kattenziekte, niesziekte, rabiës, FIP, FIVFeLV en Lyme. Hieronder lees je meer over de Toxoplasmose.

Definitie

Toxoplasmose is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door de eencellige parasiet Toxoplasma gondii. Toxoplasmose kan zowel bij mens als dier voorkomen. Het is namelijk van dier op mens overdraagbaar. Toxoplasmose kan schadelijk zijn voor mens en dier.

Levenscyclus toxoplasmoseLevenscyclus

De parasiet toxoplasma gondii kent gastheerwisseling. Dat wil zeggen dat hij gebruik maakt van tussengastheren en eindgastheren om de verschillende stadia van zijn levenscyclus te doorlopen. Katachtigen, wild en gedomesticeerd, zijn de eindgastheren. Zij zijn de enigen waarbij er geslachtelijke vermenigvuldiging kan plaatsvinden waarbij er oöcysten (een soort eitjes) in cellen van het darmslijmvlies kunnen worden gevormd. Deze oöcysten komen vervolgens met de ontlasting van de kat naar buiten. Zo kunnen ze via het spijsverteringskanaal worden overgebracht op een tussengastheer. De mens kan een tussengastheer zijn. Bij het overbrengen komen er sporozoïeten vrij uit de oöcysten en deze dringen door de darmwand heen. In de cellen van het darmslijmvlies veranderen de sporozoïeten in tachyzoïeten. Deze delen zich snel totdat de cel vol zit en openbarst. Hierdoor verspreid de parasiet zich weer naar andere cellen. Dit herhaalt zich continu tijdens het acute stadium van de infectie. Op een gegeven moment veranderen de tachyzoïeten in bradyzoïeten. Deze delen zich minder snel en de cellen barsten niet meer open waardoor weefselcysten worden gevormd. Er vindt dan ongeslachtelijke vermenigvuldiging plaats. Deze kan zich in allerlei organen in het lichaam afspelen, maar zeker in het centraal zenuwstelsel en de skeletspieren. De weefselcysten zullen het hele verdere leven aanwezig blijven.

Toxoplasma gondiiOorzaak

Toxoplasmose wordt veroorzaakt door de eencellige parasiet Toxoplasma gondii. Deze parasiet kan worden opgelopen door rechtstreeks hand-mondcontact of door het eten van besmet voedsel. Het rechtstreekse hand-mondcontact vindt vaak plaats bij het verschonen van de kattenbak, het werken in de tuin of het spelen in de zandbak. Het eten van besmet voedsel vindt vaak plaats als het voedsel, vaak besmet vlees, rauw, onvoldoende verhit of niet ingevroren is geweest. Daarnaast kan de parasiet bij een zwangere vrouw via de placenta op het ongeboren kind worden overgedragen. Dit kan alleen als de vrouw de parasiet voor het eerst in haar leven tijdens de zwangerschap oploopt.

Symptomen

Milde symptomen

In de meeste gevallen verloopt een infectie met toxoplasmose voor zowel mens als dier zonder symptomen. Bij de mens kunnen milde symptomen voorkomen, zoals chorioretinitis (ontsteking van het oog, leidend tot pijn in het oog, wazig zien en gevoeligheid voor licht), pijnloze gezwollen lymfeklieren, steeds terugkerende verhoging en een vaag gevoel van ziekte. Ook bij de kat kunnen milde symptomen voorkomen, maar deze zijn meestal niet waarneembaar.

Ernstige symptomen

Alleen degenen met een verminderde weerstand zullen ernstiger symptomen ontwikkelen, die onbehandeld overlijden tot gevolg hebben. Bij de mens kan deze verminderde weerstand veroorzaakt worden door kanker, HIV of een orgaantransplantatie. Bij katten kan de verminderde weerstand veroorzaakt worden door FeLV, FIV, Bordetella bronchiseptica of Chlamydia. Kenmerkende symptomen zijn dan ontstekingen door het hele lichaam, zoals encefalitis, (ontsteking van de hersenen),  meningitis (ontsteking van de hersenvliezen), hepatitis (ontsteking van de lever), pneumonitis (ontsteking van de longen) en myocarditis (ontsteking van het hartzakje). Deze ontstekingen van de organen kunnen ernstige functiestoornissen teweeg brengen. Acute gedissemineerde (verspreide) toxoplasmose kan leiden tot huiduitslag, vermoeidheid, lusteloosheid, hoge koorts, rillingen, spierpijn, anorexie, gewichtsverlies en benauwdheid.

Congenitale symptomen

Congenitale besmetting met toxoplasmose kan zowel bij mens als dier leiden tot spontane abortus van de ongeborene of congenitale toxoplasmose bij de pasgeborene. Pasgeborenen met congenitale toxoplasmose kunnen ernstig ziek zijn en zelfs overlijden. Dit is vaak het gevolg van ontstekingen door het hele lichaam die functiestoornissen tot gevolg hebben. Pasgeborenen kunnen tevens last krijgen van chorioretinitis, wat kan leiden tot blindheid, vergrote lever en milt, icterus (geelzucht), bloeduitstortingen, epileptische aanvallen, een te groot of te klein hoofd en ontwikkelingsachterstand.

Diagnose

De diagnose van de Toxoplasmose kan worden vermoed aan de hand van de anamnese van symptomen als ontstekingen door het hele lichaam die leiden tot duidelijke functiestoornissen. Er kan bloedonderzoek worden gedaan naar antilichamen tegen toxoplasmose. Dit bloedonderzoek geeft echter regelmatig een fout-negatieve uitslag. Er kan vervolgens een weefselbiopsie van een stukje geïnfecteerd weefsel worden uitgevoerd. Hierop worden dan cysten gevonden. Deze kunnen echter ook bij gezonde mensen en katten worden gevonden. Bij mensen wordt ook nog wel eens beeldvormend onderzoek, zoals een CT-scan of een MRI, uitgevoerd.

Behandeling

In de meeste gevallen is er geen behandeling nodig bij Toxoplasmose. Bij ernstige symptomen wordt er echter behandeling met medicatie ingezet. Bij mensen is dit vaak het sulfonamide sulfadiazine samen met het malariamiddel pyrimethamine in combinatie met leukovorine om het beenmerg te beschermen. Bij katten wordt wel het antibioticum clindamycine gegeven. Dit wordt bij mensen gegeven om de chorioretinitis te behandelen. In de meeste gevallen heeft de medicatie het gewenste effect, zeker als het langer dan twee weken wordt volgehouden. In sommige gevallen echter heeft het geen effect.

Preventie

Bij katten bestaat preventie uit het niet geven van rauw vlees. Rauw vlees kan namelijk weefselcysten bevatten. Daarnaast kan het binnen houden van de kat helpen. Op die manier wordt voorkomen dat hij geen wild, zoals muizen, ratten en konijnen eet. De vraag is echter of de voordelen hiervan opwegen tegen de nadelen. Bij mensen bestaat preventie ook uit het niet eten van (half)rauw vlees. Zwangere vrouwen die nooit eerder Toxoplasmose hebben gehad moeten contact met de kattenbak, tuinaarde en de zandbak vermijden. Ook wordt afgeraden een nieuwe kat in huis te halen. Zwangere vrouwen die al een besmetting hebben gehad en daarmee antistoffen kunnen zich hier gerust aan blootstellen.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.